جراحی زانوی ضربدری چه زمانی انجام می شود؟

جراحی زانوی ضربدری یکی از روش‌های موثر برای اصلاح ناهنجاری‌های ساختاری در زانو است که تاثیر قابل توجهی بر بهبود عملکرد حرکتی و کاهش درد در افراد خواهد داشت. زانوی ضربدری، حالتی است که در آن زانوها به سمت داخل متمایل شده و فاصله بین مچ پاها افزایش می‌یابد. این ناهنجاری علاوه بر ایجاد اختلالات ظاهری، منجر به درد، خستگی زودرس و حتی ساییدگی مفصل زانو می‌شود. این جراحی با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته، وضعیت قرارگیری استخوان‌ها و مفاصل را اصلاح کرده و به بازگرداندن تعادل و هماهنگی در حرکات کمک می‌کند.

جراحی زانوی ضربدری چیست؟

در زانو ضربدری، زانو ها به هم نزدیکتر هستند و پاها از هم فاصله دارند. جراحی زانوی ضربدری برای اصلاح وضعیت پاها و بهبود عملکرد زانو و کاهش درد و مشکلات حرکتی انجام می‌شود. در این جراحی، هدف برگرداندن تراز صحیح زانوها و تصحیح جهت استخوان‌ ها است تا از مشکلات بعدی جلوگیری شود.

هدف از جراحی پای ضربدری

هدف اصلی از جراحی زانوی ضربدری، اصلاح انحرافات زاویه‌ ای در ناحیه زانو است که منجر به تماس غیرطبیعی استخوان‌ها به یکدیگر می‌شود. اصلاح این انحرافات به منظور کاهش فشار روی مفصل زانو، جلوگیری از آسیب‌ های بیشتر به غضروف و بهبود عملکرد آن انجام می‌شود. در واقع، این جراحی کمک می‌کند تا زانوها به حالت طبیعی خود برگردند و از مشکلاتی مانند درد، خشکی، آسیب به غضروف و کاهش تحرک جلوگیری شود. دیگر اهداف مهم جراحی زانوی ضربدری عبارت است از:

• کاهش درد ناشی از فشار غیر طبیعی روی مفصل زانو
• بهبود حرکت و تحرک در افراد مبتلا به مشکلات حرکتی
• جلوگیری از آسیب به مفصل زانو و غضروف‌ ها در آینده
• تصحیح فرم ظاهری زانوها که به اعتماد به نفس فرد کمک می‌کند.

چه زمانی نیاز به عمل پا ضربدری است؟

جراحی زانوی ضربدری در شرایط  خاصی لازم است و زمانی توصیه می‌شود که درمان‌ های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، تقویت عضلات یا استفاده از ارتزهای مخصوص نتوانسته ‌اند، مشکل را حل کنند. به عنوان مثال:

• هنگامی که زانوی ضربدری باعث درد دائمی یا شدید در زانو، مفاصل یا سایر قسمت‌ های بدن شود که در نتیجه تغییرات در تراز زانو به وجود می‌آید.
• اگر زانوی فرد حرکت طبیعی پاها را مختل کند و باعث مشکلاتی در راه رفتن، دویدن یا ایستادن شود.
• در صورت وارد شدن آسیب به غضروف ‌ها، استخوان ‌ها یا مفصل زانو به دلیل فشار غیرطبیعی از انحراف زاویه ‌ای.
• در مواردی که زانوی ضربدری در سنین پایین باعث مشکلات ساختاری در استخوان‌ ها یا مفاصل می‌شود و نیاز به درمان سریعی می‌باشد.
• اگر بیمار پس از فیزیوتراپی یا استفاده از تجهیزات حمایتی همچنان مشکلات حرکتی یا درد زانو را تجربه می‌کند.

انواع عمل پای ضربدری

عمل جراحی زانوی ضربدری به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود که بستگی به شدت انحراف، سن بیمار و شرایط خاص آن دارد.

• استئوتومی دیستال فمورال:  یک عمل جراحی است که برای اصلاح انحرافات زاویه‌ای در قسمت پایین استخوان ران انجام می‌شود. در این جراحی، بخش ‌های از استخوان فمور در ناحیه دیستال بریده و به موقعیت صحیح خود منتقل می‌شوند تا زاویه زانو اصلاح شود. این روش عمدتا در بیمارانی که دچار مشکلات تراز زانو مانند ژنووالگوم هستند، به کار می‌رود و هدف آن کاهش فشار غیرطبیعی بر روی مفصل زانو و جلوگیری از آسیب ‌های غضروفی بیشتر است.
• DFO همراه با استئوتومی تیبیا:  یک روش جراحی ترکیبی است که برای اصلاح انحرافات زاویه ‌ای در مفصل زانو به کار می‌رود، به ‌ویژه در مواردی که زانو دچار تغییرات ناهمسان در ناحیه استخوان‌ های ران و ساق پا شده باشد. در این عمل، ابتدا استئوتومی دیستال فمورال برای اصلاح انحرافات زاویه‌ ای در استخوان ران انجام می‌شود و سپس استئوتومی تیبیا برای اصلاح تغییرات زاویه‌ ای در ساق پا صورت می‌گیرد. هدف از این جراحی اصلاح تراز زانو و کاهش فشار غیرطبیعی بر روی مفصل است که باعث کاهش درد، بهبود مفصل زانو و جلوگیری از آسیب بیشتر به غضروف می‌شود.

فرایند عمل پای ضربدری

در این جراحی، ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد و پس از ایجاد برش ‌های کوچک در ناحیه زانو، پزشک استخوان ‌ها را به دقت بررسی می‌کند. سپس  بخشی از استخوان‌ های ساق پا یا ران بریده و دوباره تنظیم می‌شوند تا زاویه صحیح ایجاد گردد و فشار از روی مفصل زانو برداشته شود. پس از اصلاح، استخوان ‌ها با استفاده از پیچ‌ ها یا صفحات تثبیت می‌شوند. پس از پایان جراحی، بیمار به مدت چند هفته نیاز به استراحت و فیزیوتراپی دارد تا روند درمان نیز کامل حاصل شود. در موارد شدیدتر که مفصل دچار آسیب جدی شده باشد، جراحی تعویض مفصل زانو نیز گزینه دیگری می‌باشد.

نکات مهم عمل پای ضربدری

عمل جراحی برای اصلاح پای ضربدری یا زانوی ضربدری نیاز به توجه دقیق دارد تا نتایج بهتری حاصل شود و خطرات کاهش یابد. برخی از نکات کلیدی این جراحی:

• تشخیص دقیق و برنامه‌ ریزی: پیش از هر چیز، تشخیص صحیح و دقیق وضعیت زانو از طریق معاینه بالینی، تصویربرداری و آزمایش‌های لازم ضروری است. جراح باید به طور کامل ارزیابی کند که آیا انحراف فقط در زانو است یا مشکلات دیگری در استخوان‌ ها یا مفاصل وجود دارد.
• انتخاب نوع جراحی: بسته به شدت انحراف، سن بیمار، وضعیت عمومی سلامت و میزان آسیب به مفصل زانو، نوع عمل انتخابی متفاوت است.
• مدیریت خطرات و عوارض: جراحی‌ های اصلاحی همراه با خطراتی مانند عفونت‌ها، لخته خون، آسیب به عروق یا اعصاب و مشکلات در روند بهبودی استخوان‌ ها می‌باشد. بنابراین، پزشک باید استراتژی‌هایی برای پیشگیری از این عوارض داشته باشد. استفاده از داروهای ضد درد و آنتی‌بیوتیک ‌ها پس از عمل ضروری است.
• استراحت و فیزیوتراپی: پس از جراحی، بیمار نیاز به استراحت دارد تا استخوان ‌ها و مفصل به درستی بهبود یابند. همچنین فیزیوتراپی نقش مهمی در بازیابی حرکت طبیعی زانو و تقویت عضلات اطراف مفصل دارد. این مراحل باید تحت نظارت بهترین متخصص ارتوپد انجام شوند تا از ایجاد مشکلات بعدی جلوگیری شود.
• استفاده از ارتز و وسایل کمکی: در برخی موارد پس از عمل، برای ثابت نگه داشتن زانو در وضعیت صحیح از آتل‌ها، زانوبند های محافظتی یا سایر وسایل کمکی استفاده می‌شود. این وسایل کمک می‌کنند تا زانو در روند درمان قرار گیرد و فشار کمتری به آن وارد شود.
• مدت زمان بهبودی و بازگشت به فعالیت: روند ترمیم و بهبودی چندین ماه طول می‌کشد. بیمار باید از انجام فعالیت ‌های سنگین مانند دویدن یا ایستادن طولانی مدت در مراحل ابتدایی پرهیز کند. ورزش ‌های سبک و فعالیت‌ های کم‌ فشار باید به تدریج در برنامه ‌های فیزیوتراپی گنجانده شوند.
• پیگیری ‌های پس از جراحی: پس از جراحی، بیمار باید به طور منظم به پزشک مراجعه کند تا روند درمان تحت نظر قرار گیرد. انجام تصویربرداری‌ های پیگیری برای بررسی وضعیت استخوان ‌ها و مفصل زانو بسیار مهم است تا هر گونه مشکل یا تغییرات در وضعیت زانو شناسایی شود.
• تغذیه و مراقبت‌ های عمومی: مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D برای بهبود استخوان‌ ها پس از عمل ضروری است. همچنین، رعایت اصول بهداشتی و مراقبت از محل جراحی برای جلوگیری از عفونت بسیار اهمیت دارد.

سوالات متداول جراحی پا ضربدری

نتیجه گیری

جراحی زانوی ضربدری نه ‌تنها یک راه‌ حل پزشکی برای اصلاح مشکلات ساختاری در زانو است، بلکه فرصتی برای بازگرداندن راحتی و عملکرد طبیعی به مفصل زانو فراهم می‌آورد. با توجه به پیچیدگی‌های این عمل، همکاری نزدیک بیمار با تیم پزشکی و پیگیری ‌های دقیق پس از جراحی به نتایج مطلوبی منتهی می‌شود. بنابراین، انتخاب آگاهانه و مدیریت دقیق مراحل درمان و بهبودی، از اهمیت بالایی برخوردار است.