سیاه شدن استخوان لگن یا نکروز آواسکولار (Avascular Necrosis) یک بیماری جدی و پیشرونده است که در اثر کاهش یا قطع جریان خون به سر استخوان ران رخ می‌دهد. این کاهش خون‌رسانی باعث مرگ سلول‌های استخوانی شده و به مرور زمان، ساختار استخوان تضعیف شده و دچار فرسایش می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به درد شدید، محدودیت حرکتی و حتی تخریب کامل مفصل لگن شود. اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده نشود، ممکن است نیاز به جراحی‌های پیچیده مانند تعویض مفصل لگن پیدا کند. در این مقاله، به بررسی علل، علائم، روش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری از نکروز آواسکولار خواهیم پرداخت.
سیاه شدن استخوان لگن چیست؟
سیاهی استخوان لگن که با نام نکروز آواسکولار نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی به سر استخوان ران کاهش می‌یابد. این اختلال باعث مرگ سلول‌های استخوانی می‌شود و در نتیجه، استخوان ضعیف شده و به مرور زمان دچار فرسایش، تغییر شکل و حتی فروپاشی کامل می‌شود.
این بیماری معمولاً بدون علائم مشخص در مراحل اولیه پیشرفت می‌کند و زمانی آشکار می‌شود که آسیب زیادی به استخوان وارد شده باشد. اگر سیاهی استخوان لگن درمان نشود، می‌تواند منجر به آرتروز مفصل ران و کاهش شدید کیفیت زندگی شود.
بیشتر بخوانید : بازسازی سطح مفصل لگن چگونه است ؟
علائم و نشانه‌های سیاه شدن سر استخوان لگن
نکروز آواسکولار لگن معمولاً به تدریج پیشرفت می‌کند و ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها بدون علامت باشد. اما با پیشرفت بیماری، علائم زیر ظاهر می‌شوند:
🔹 درد در کشاله ران، لگن یا باسن که در ابتدا خفیف است و با گذشت زمان شدیدتر می‌شود.
🔹 افزایش درد هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی‌مدت.
🔹 کاهش دامنه حرکتی لگن که باعث سختی در حرکت دادن پاها می‌شود.
🔹 احساس ضعف یا ناپایداری در مفصل لگن.
🔹 لنگیدن در هنگام راه رفتن که معمولاً به دلیل درد یا ضعف استخوانی رخ می‌دهد.
علت سیاهی سر استخوان لگن
عوامل مختلفی می‌توانند باعث کاهش خون‌رسانی به استخوان ران شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
✔ آسیب یا شکستگی استخوان ران: هرگونه شکستگی یا دررفتگی در اطراف لگن می‌تواند باعث آسیب به رگ‌های خونی و کاهش خون‌رسانی به استخوان شود.
✔ مصرف طولانی‌مدت کورتیکواستروئیدها: داروهای استروئیدی مانند پردنیزون، که برای درمان بیماری‌هایی مثل آرتریت روماتوئید استفاده می‌شوند، می‌توانند متابولیسم چربی را تغییر داده و باعث مسدود شدن رگ‌های خونی شوند.
✔ مصرف بیش‌ازحد الکل: الکل باعث تجمع چربی در رگ‌های خونی می‌شود و می‌تواند جریان خون به استخوان را محدود کند.
✔ بیماری‌های زمینه‌ای: برخی از بیماری‌ها مانند کم‌خونی داسی‌شکل، دیابت، لوپوس و بیماری‌های خودایمنی می‌توانند ریسک نکروز آواسکولار را افزایش دهند.
✔ عوامل ژنتیکی: برخی افراد به‌صورت ژنتیکی مستعد این بیماری هستند.
✔ عوامل ناشناخته: در بسیاری از موارد، علت دقیق نکروز آواسکولار مشخص نیست.
چه افرادی در معرض خطر سیاه شدن استخوان لگن هستند؟
برخی از افراد بیش از دیگران در معرض این بیماری قرار دارند، از جمله:
🔹 افرادی که دچار آسیب‌های لگنی یا شکستگی استخوان ران شده‌اند.
🔹 افرادی که مصرف طولانی‌مدت کورتیکواستروئید دارند.
🔹 افرادی که زیاد الکل مصرف می‌کنند.
🔹 بیماران مبتلا به دیابت، لوپوس یا بیماری‌های خونی.
🔹 ورزشکارانی که فشار زیادی به لگن خود وارد می‌کنند.
بیشتر بخوانید : شایع ترین آسیب های ورزشی لگن
مراحل پیشرفت نکروز آواسکولار در لگن
این بیماری در چهار مرحله پیشرفت می‌کند:
✅ مرحله 1: بدون علائم قابل توجه؛ در این مرحله آسیب قابل مشاهده در تصاویر رادیولوژی وجود ندارد.
✅ مرحله 2: درد خفیف در لگن شروع می‌شود و تغییرات جزئی در استخوان در تصاویر رادیولوژی قابل مشاهده است.
✅ مرحله 3: استخوان شروع به ترک خوردن می‌کند و درد شدیدتر شده و حرکت لگن محدودتر می‌شود.
✅ مرحله 4: سر استخوان ران دچار فروپاشی شده و آرتروز مفصل لگن ایجاد می‌شود، که نیاز به جراحی دارد.
روش‌های تشخیص سیاه شدن استخوان لگن
🔍 تصویربرداری اشعه ایکس: برای بررسی تغییرات استخوانی در مراحل پیشرفته.
🔍 MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی): برای تشخیص بیماری در مراحل اولیه.
🔍 سی‌تی اسکن: برای بررسی جزئیات ساختار استخوان.
🔍 اسکن استخوان: برای مشاهده تغییرات در جریان خون استخوان.
درمان سیاه شدن استخوان لگن
درمان سیاهی استخوان لگن به مرحله بیماری و میزان آسیب استخوان بستگی دارد. در مراحل اولیه، می‌توان با روش‌های غیرجراحی روند بیماری را کنترل کرد، اما در مراحل پیشرفته معمولاً جراحی ضروری است.
1. درمان‌های غیرجراحی (مراحل اولیه)
✔ مصرف داروهای ضدالتهاب: مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد.
✔ فیزیوتراپی: تقویت عضلات اطراف لگن برای کاهش فشار روی مفصل.
✔ استفاده از عصا یا وسایل کمکی: برای کاهش فشار روی استخوان آسیب‌دیده.
✔ داروهای افزایش‌دهنده جریان خون: که ممکن است به بهبود خون‌رسانی کمک کنند.
2. درمان‌های جراحی (در مراحل پیشرفته)
🔹 جراحی پیوند استخوان: برای جایگزینی بافت استخوانی آسیب‌دیده.
🔹 استئوتومی: تغییر موقعیت استخوان برای کاهش فشار روی ناحیه آسیب‌دیده.
🔹 تعویض مفصل لگن: در موارد شدید، مفصل لگن با یک پروتز مصنوعی جایگزین می‌شود.
پیشگیری از سیاهی سر استخوان ران
✅ کنترل مصرف الکل: مصرف زیاد الکل را کاهش دهید.
✅ مدیریت بیماری‌های مزمن: دیابت و بیماری‌های خودایمنی را تحت نظر پزشک کنترل کنید.
✅ کاهش مصرف کورتیکواستروئیدها: در صورت امکان، از پزشک درباره جایگزین‌های کم‌خطرتر سؤال کنید.
✅ ورزش منظم و تغذیه سالم: حفظ وزن مناسب و ورزش‌های کم‌فشار مانند شنا می‌توانند به سلامت استخوان‌ها کمک کنند.
نتیجه گیری
سیاه شدن استخوان لگن یک بیماری جدی است که اگر زود تشخیص داده شود، می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. علائم اولیه مانند درد خفیف در لگن و کشاله ران نباید نادیده گرفته شوند. روش‌های درمانی مختلفی از دارودرمانی تا جراحی برای این بیماری وجود دارد، اما پیشگیری از طریق مدیریت سبک زندگی و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای، بهترین راه برای حفظ سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از این مشکل است.
