پروتز لگن | پروتز مفصل ران چیست؟

پروتز مفصل ران یک راه‌حل نوآورانه برای افرادی است که به دلیل بیماری‌های مفصلی یا آسیب‌های شدید، دچار مشکلات حرکت و درد مزمن در مفصل لگن می‌شوند. این پروتزها که معمولاً از مواد مقاوم و سازگار با بدن ساخته می‌شوند، به جای مفصل آسیب‌دیده قرار می‌گیرند و به بازگشت عملکرد طبیعی لگن کمک می‌کنند. پروتزهای لگن در انواع مختلفی تولید می‌شوند و بر اساس نیاز هر فرد انتخاب می‌شوند. با استفاده از این پروتزها، افراد قادر خواهند بود به راحتی به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهند و از دردهای مزمن رهایی یابند.

پروتز مصنوعی لگن چیست؟

پروتز مصنوعی لگن یک ایمپلنت پزشکی است که با جراحی تعویض مفصل لگن به منظور جایگزینی مفصل لگن آسیب‌دیده یا فرسوده استفاده می‌شود. این پروتز از اجزای مختلفی تشکیل شده است، از جمله یک کاسه فلزی یا پلاستیکی که در قسمت لگن قرار می‌گیرد و یک توپ فلزی یا پلاستیکی که در استخوان ران قرار می‌گیرد. هدف اصلی این پروتزها کاهش درد، بهبود حرکت و بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل لگن است. پروتزهای مصنوعی معمولاً در افرادی که از آرتروز شدید یا آسیب‌های جدی مفصل لگن رنج می‌برند، به کار می‌روند و می‌توانند کیفیت زندگی بیمار را به طور چشمگیری بهبود بخشند.

انواع پروتز مفصل لگن

پروتزهای مفصل لگن بر اساس مواد سازنده، نوع اتصال به استخوان و طراحی مفصل به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.

1. بر اساس نحوه اتصال به استخوان

✅ پروتز سیمانی: با استفاده از سیمان استخوانی (چسب پزشکی خاص) در استخوان ثابت می‌شود و معمولاً برای بیماران مسن که تراکم استخوان کمتری دارند، مناسب است.
✅ پروتز غیرسیمانی: سطح این پروتزها دارای پوشش متخلخل است که به استخوان اجازه می‌دهد در آن رشد کند و به‌طور طبیعی ثابت شود. این مدل برای افراد جوان‌تر توصیه می‌شود.
✅ پروتز هیبریدی (ترکیبی): در این روش، یک بخش از پروتز با سیمان و بخش دیگر بدون سیمان به استخوان متصل می‌شود.

2. بر اساس مواد سازنده

🔹 پروتز فلزی روی پلی‌اتیلن: قسمت گوی‌شکل فلزی و قسمت کاسه‌ای از پلی‌اتیلن مقاوم ساخته شده است. این نوع رایج‌ترین مدل است و عمر بالایی دارد.
🔹 پروتز سرامیکی روی سرامیک: از سرامیک‌های بسیار مقاوم ساخته شده و کمترین میزان سایش را دارد، اما نسبت به سایر مدل‌ها شکننده‌تر است.
🔹 پروتز سرامیکی روی پلی‌اتیلن: ترکیبی از سرامیک برای قسمت گوی و پلی‌اتیلن برای کاسه مفصل، که تعادل خوبی بین مقاومت و کاهش اصطکاک ایجاد می‌کند.
🔹 پروتز فلزی روی فلزی: هر دو قسمت از فلز ساخته شده‌اند و معمولاً در افراد فعال‌تر استفاده می‌شوند، اما به دلیل احتمال ایجاد یون‌های فلزی در بدن، امروزه کمتر توصیه می‌شوند.

3. بر اساس نوع طراحی

🔸 پروتز کامل مفصل لگن (Total Hip Replacement – THR): کل مفصل لگن جایگزین می‌شود و برای بیماران با آسیب‌های شدید مناسب است.
🔸 پروتز نیمه‌ مفصل لگن (Partial Hip Replacement – Hemiarthroplasty): فقط سر استخوان ران تعویض می‌شود و معمولاً در شکستگی‌های گردن استخوان ران به کار می‌رود.
🔸 پروتز مفصل لگن با دو حرکت (Dual Mobility Hip Implant): دارای یک طراحی ویژه با دو سطح حرکتی است که خطر دررفتگی مفصل را کاهش می‌دهد و پایداری بیشتری ایجاد می‌کند.

انتخاب نوع پروتز بستگی به شرایط بیمار، سن، میزان فعالیت و نظر جراح دارد.

بیشتر بخوانید : عمل بای پولار لگن چیست؟

چه زمانی نیاز به پروتز مفصل ران است؟

طبق گفته دکتر امیرحسین مجدی نیاز به پروتز مفصل ران زمانی احساس می‌شود که مفصل ران به دلیل بیماری‌هایی مانند آرتروز یا آسیب‌های شدید دچار تخریب و فرسودگی شود و بیمار با درد مزمن، محدودیت در حرکت و کاهش کیفیت زندگی روبه‌رو گردد. برخی از نشانه‌ها که ممکن است به لزوم پروتز مفصل ران اشاره داشته باشند عبارتند از:

1. درد مداوم و شدید: زمانی که درد در مفصل ران به طور مداوم وجود داشته باشد و با مسکن‌ها یا درمان‌های غیرجراحی کاهش نیابد.
2. محدودیت در حرکت: احساس سفتی و محدودیت در حرکت مفصل که مانع از انجام فعالیت‌های روزانه مانند راه رفتن بعد تعویض مفصل لگن، بالا رفتن از پله‌ها یا نشستن و برخاستن می‌شود.
3. کاهش کیفیت زندگی: زمانی که مشکلات مفصل ران به شدت زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد و فرد نتواند از فعالیت‌های اجتماعی یا ورزشی خود لذت ببرد.
4. عدم تأثیر درمان‌های غیرجراحی: در صورتی که درمان‌هایی مانند داروها، فیزیوتراپی یا تزریقات دیگر مؤثر نباشند.

پروتز مفصل ران می‌تواند به افراد کمک کند تا از درد رهایی یابند و دوباره تحرک و استقلال خود را باز یابند.

1. فلزات: پروتزهای مفصل لگن اغلب از آلیاژهای فلزی مانند تیتانیوم یا کروم-کوبالت ساخته می‌شوند که بسیار مقاوم و بادوام هستند. این فلزات در برابر خوردگی و فشار زیاد مقاوم‌اند.
2. پلی‌اتیلن (پلاستیک پزشکی): قسمت‌های از پروتز که به عنوان کاسه مفصل (acetabulum) استفاده می‌شوند، معمولاً از پلی‌اتیلن با کیفیت بالا ساخته می‌شوند. این ماده پلاستیکی خاص بسیار مقاوم به سایش است و می‌تواند حرکات نرم و بدون اصطکاک را در مفصل فراهم کند.
3. سرامیک‌ها: بعضی پروتزهای مفصل لگن از سرامیک ساخته می‌شوند که ویژگی‌هایی مانند سختی بالا و سایش کم دارند. این نوع مواد به کاهش اصطکاک کمک کرده و عمر پروتز را افزایش می‌دهند.

ترکیب این مواد باعث می‌شود پروتز مفصل لگن نه تنها مقاوم در برابر فشار و سایش باشد، بلکه با بدن انسان سازگار شده و کمترین عوارض جانبی را ایجاد کند.

پروتز لگن به درمان چه بیماری هایی کمک می کند؟

پروتز لگن به درمان و بهبود بیماری‌ها و مشکلاتی کمک می‌کند که باعث درد شدید، محدودیت حرکتی و تخریب مفصل لگن شده‌اند. برخی از مهم‌ترین بیماری‌هایی که ممکن است نیاز به پروتز لگن داشته باشند عبارتند از:

1. آرتروز (استئوآرتریت): یکی از شایع‌ترین دلایل نیاز به پروتز لگن، آرتروز شدید است که باعث فرسایش غضروف مفصل و ایجاد درد و سفتی شدید می‌شود.
2. آرتریت روماتوئید: یک بیماری خودایمنی که باعث التهاب مزمن و تخریب مفاصل، از جمله مفصل لگن، می‌شود.
3. نکروز آواسکولار (سیاه شدن سر استخوان ران): این بیماری زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به استخوان ران کاهش یابد و باعث مرگ بافت استخوانی و تخریب مفصل شود.
4. شکستگی شدید لگن یا ران: در مواردی که استخوان ران یا لگن دچار شکستگی‌های پیچیده شود و درمان‌های دیگر مؤثر نباشند، ممکن است نیاز به پروتز لگن باشد.
5. دیسپلازی مفصل ران: یک ناهنجاری مادرزادی که باعث رشد غیرطبیعی مفصل لگن می‌شود و در طول زمان منجر به درد و ساییدگی مفصل می‌گردد.
6. تومورهای استخوانی: در برخی موارد که تومورهای سرطانی یا غیرسرطانی باعث آسیب شدید به مفصل لگن شوند، پروتز می‌تواند جایگزین مفصل تخریب‌شده شود.

پروتز لگن به کاهش درد، بهبود حرکت و افزایش کیفیت زندگی افرادی که از این بیماری‌ها رنج می‌برند، کمک می‌کند.

طول عمر پروتز مفصل لگن چقدر است؟

طول عمر پروتز مفصل لگن معمولاً بین 15 تا 25 سال است، اما این مدت به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از این عوامل عبارتند از:

1. جنس و کیفیت پروتز: پروتزهای ساخته‌شده از مواد باکیفیت مانند سرامیک، آلیاژهای فلزی و پلی‌اتیلن مقاوم، طول عمر بیشتری دارند.
2. سطح فعالیت بیمار: افرادی که فعالیت‌های شدید مانند دویدن یا ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند، ممکن است باعث فرسایش سریع‌تر پروتز شوند.
3. وزن بیمار: اضافه‌وزن فشار بیشتری به مفصل وارد می‌کند و ممکن است باعث سایش زودتر پروتز شود.
4. نحوه جراحی و تراز بودن پروتز: اگر پروتز به درستی در استخوان قرار بگیرد و جراحی با دقت انجام شود، احتمال دوام بیشتر آن افزایش می‌یابد.
5. مراقبت‌های بعد از جراحی: رعایت توصیه‌های پزشک، انجام فیزیوتراپی، و پرهیز از حرکات نامناسب، می‌تواند به افزایش طول عمر پروتز کمک کند.

با پیشرفت تکنولوژی‌های جدید، برخی از پروتزهای مدرن حتی می‌توانند بیش از 30 سال دوام داشته باشند، به‌ویژه در بیمارانی که سبک زندگی کم‌تحرک‌تری دارند.

نکات مهم استفاده از پروتز مفصل ران

برای افزایش طول عمر پروتز و جلوگیری از عوارض احتمالی، رعایت نکات زیر ضروری است:

1. پرهیز از حرکات ناگهانی و شدید: از چرخش‌های ناگهانی، خم شدن بیش از حد و حرکات شدید که ممکن است باعث دررفتگی پروتز شود، خودداری کنید.
2. کنترل وزن بدن: اضافه‌وزن فشار بیشتری به پروتز وارد می‌کند و باعث فرسایش زودهنگام آن می‌شود. حفظ وزن مناسب به افزایش طول عمر مفصل کمک می‌کند.
3. ورزش‌های مناسب: فعالیت‌های کم‌فشار مانند شنا، پیاده‌روی و تمرینات فیزیوتراپی برای حفظ عملکرد مفصل توصیه می‌شود، اما از ورزش‌های پرتحرک مانند دویدن یا پرش خودداری کنید.
4. استفاده از وسایل کمکی در اوایل دوران بهبودی: پس از جراحی، استفاده از واکر یا عصا تا زمانی که پزشک اجازه دهد، به کاهش فشار روی مفصل کمک می‌کند.
5. جلوگیری از افتادن و زمین خوردن: زمین خوردن می‌تواند به مفصل آسیب برساند، بنابراین استفاده از کفش‌های مناسب، حذف موانع در خانه و دقت در راه رفتن ضروری است.
6. رعایت برنامه فیزیوتراپی: تمرینات توان‌بخشی به تقویت عضلات اطراف مفصل و بهبود حرکت آن کمک می‌کند.
7. پیگیری منظم با پزشک: انجام معاینات دوره‌ای و بررسی وضعیت پروتز برای جلوگیری از مشکلات احتمالی ضروری است.
8. پرهیز از نشستن طولانی‌مدت روی سطوح سخت: برای کاهش فشار روی مفصل، از صندلی‌های راحت با ارتفاع مناسب استفاده کنید.
9. مراقبت از زخم و محل جراحی: در هفته‌های اول پس از جراحی، از عفونت زخم جلوگیری کنید و در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی، با پزشک مشورت کنید.

با رعایت این نکات، می‌توان عملکرد پروتز را حفظ کرده و از مشکلات احتمالی جلوگیری کرد.

سوالات متداول ایمپلنت مفصل ران

نتیجه گیری

ایمپلنت مفصل لگن یک راهکار مؤثر برای بیمارانی است که از مشکلات شدید مفصل لگن مانند آرتروز، نکروز آواسکولار یا شکستگی‌های پیچیده رنج می‌برند. این پروتزها که از مواد مقاوم مانند تیتانیوم، آلیاژهای کروم-کوبالت و سرامیک ساخته می‌شوند، دوام بالایی دارند و در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم‌اند.

با رعایت مراقبت‌های لازم، انجام تمرینات فیزیوتراپی و مراجعه منظم به پزشک، می‌توان طول عمر ایمپلنت را افزایش داد و کیفیت زندگی بهتری را تجربه کرد. به‌طور کلی، ایمپلنت مفصل لگن می‌تواند تحرک را به بیماران بازگرداند، درد را کاهش دهد و آن‌ها را قادر سازد که بدون محدودیت به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهند.