عمل تعویض مفصل زانو ( آرتروپلاستی زانو)

جراحی تعویض مفصل زانو (Knee Arthroplasty) یکی از جراحی‌های قابل اعتماد و رایج برای درمان بیماری‌های مختلف و مشکلات شدید مفصلی است که باعث تخریب و از کار افتادگی زانو می‌شود. در این روش، مفصل آسیب ‌دیده زانو با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود که به صورت کامل یا جزئی خواهد بود. این مقاله به بررسی اهمیت این جراحی، شرایط مناسب برای انجام آن و تاثیرات مثبت این جراحی و علت انجام آن می‌پردازد.

تعویض مفصل زانو چیست؟

تعویض مفصل زانو عملی است که در آن مفصل آسیب ‌دیده زانو، با یک مفصل مصنوعی مقاوم جایگزین می‌شود. هدف از این جراحی کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی مفصل زانو است. در روند جراحی آرتروپلاستی زانو، سطح مفصل آسیب ‌دیده برداشته شده و با قطعات مصنوعی از جنس فلز و پلاستیک جایگزین می‌شود. این عمل به افراد کمک می‌کند تا بتوانند دوباره فعالیت ‌های روزمره خود را از سر بگیرند و از دردهای طاقت فرسا که زندگی آن‌ ها را تحت تاثیر قرار داده است، رهایی یابند. این جراحی پس از اینکه درمان ‌های غیرجراحی موثر نباشند، انجام می‌شود.

هدف از جراحی تعویض مفصل زانو چیست؟

عمل تعویض مفصل زانو عمدتا به دلیل درد شدید و محدودیت حرکتی ناشی از مشکلات مفصلی انجام می‌شود. شایع ‌ترین علت نیاز به این جراحی در ادامه بیان شده است.

• درد غیرقابل کنترل با درمان‌های دیگر: بیمارانی که با روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، داروها، یا تزریق‌های درمانی نتیجه مطلوبی نگرفته‌اند.
• آرتروز پیشرفته: تخریب غضروف زانو که باعث درد و سفتی شدید می‌شود.
• آسیب‌دیدگی‌های زانو: شکستگی یا آسیب‌های ناشی از تصادف یا ورزش که به بهبودی کامل نرسیده‌اند.
• پای پرانتزی (ژنو واروم): این مشکل باعث وارد آمدن فشار غیرطبیعی به بخش داخلی مفصل زانو می‌شود که در نهایت تخریب غضروف و درد شدید را به دنبال دارد.
• زانوی ضربدری (ژنو والگوم): این اختلال فشار بیش از حد به بخش خارجی مفصل زانو وارد می‌کند و موجب فرسایش غضروف، درد مزمن و مشکلات تعادلی می‌شود.
• اختلالات مادرزادی: در مواردی که ساختار غیرطبیعی مفصل زانو از بدو تولد باعث مشکلات عملکردی شود.

مراحل جراحی تعویض مفصل زانو

این جراحی شامل چند مرحله اصلی است. دانستن این مراحل به شما کمک می کند که از روند آرتروپلاستی زانو اطلاع داشته باشید و بتوانید بهترین تصمیم را بگیرید. در ابتدا بیمار بیهوش یا بی حس می شود تا در روند جراحی دردی احساس نکند، سپس جراح با ایجاد برش بر روی زانوی بیمار جراحی را آغاز می کند. برش به صورت عمودی بر زانو ایجاد می شود تا جراح دسترسی کامل به مفصل زانو داشته باشد.

سپس غضروف و استخوان های آسیب دیده زانو برداشته می شوند و بعد از صاف شدن سطح مفصل، با مفصل جدید جایگزین می شود تا عملکرد مفصل بهبود یابد. در آخر برش ایجاد شده بخیه می شود و بیمار را به هوش می آورند و پزشک مراقبت های اولیه پس از جراحی را به بیمار می گوید.

انواع روش‌های تعویض مفصل زانو

تعویض مفصل زانو به چندین روش مختلف انجام می‌شود، که انتخاب هرکدام بستگی به وضعیت بیمار، شدت آسیب و نیازهای خاص او دارد. انواع اصلی روش ‌های این عمل عبارت است از:

• تعویض کامل مفصل زانو : این روش، تمام مفصل زانو که شامل استخوان ‌های فمور، تیبیا و کشکک زانو است، به طور کامل برداشته شده و با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. این روش برای بیماران مبتلا به آرتروز شدید یا آسیب ‌های گسترده مفصلی توصیه می‌شود.
• تعویض جزئی مفصل زانو : در این روش، تنها بخش آسیب ‌دیده مفصل زانو جایگزین می‌شود. این روش معمولاً برای بیمارانی که آسیب به یکی از بخش ‌های مفصل زانو مانند قسمت داخلی یا خارجی زانو  محدود است، مناسب است.

مزایای تعویض مفصل زانو

طبق گفته بهترین جراح زانو دکتر امیر حسین مجدی این جراحی مزایای قابل توجهی برای بیماران مبتلا به آرتروز یا آسیب ‌های شدید مفصل زانو دارد که شامل موارد زیر است:

• یکی از اصلی ‌ترین فوایدتعویض مفصل زانو، کاهش یا از بین رفتن درد مزمن ناشی از فرسایش غضروف و آسیب مفصل است.
• با کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل، بیمار قادر به انجام فعالیت ‌های روزمره مانند پیاده‌ روی، بالا و پایین رفتن از پله ‌ها  و حتی ورزش‌ های سبک می‌شود.
• پس از جراحی، دامنه حرکت مفصل به طور چشمگیری بهبود می‌یابد. بیماران قادر به انجام حرکات طبیعی زانو، مانند خم و راست کردن، بدون محدودیت خواهند بود.
• پس از بهبود، بسیاری از بیماران قادر به انجام امور روزانه بدون نیاز به کمک دیگران می‌شوند که موجب افزایش احساس استقلال و اعتماد به نفس می‌گردد.
• این جراحی نتایج طولانی‌ مدت و پایداری را به دنبال دارند. پروتزهای زانو چندین سال دوام دارند و بیمار برای مدت طولانی از آن استفاده می کند.

تعویض مفصل زانو برای چه کسانی مناسب است؟

در ادامه با افرادی که شرایط مناسب این جراحی را دارند آشنا می شویم.

1. افراد مبتلا به آرتروز پیشرفته:
   • آرتروز زانو (استئوآرتریت) شایع‌ترین دلیل تعویض مفصل زانو است.
   • در این شرایط، غضروف زانو به طور کامل فرسوده شده و استخوان‌ها روی هم ساییده می‌شوند، که منجر به درد شدید و محدودیت حرکت می‌شود.
2. بیماران با آرتریت روماتوئید:
   • در این بیماری، التهاب مزمن باعث آسیب به مفاصل زانو و از بین رفتن غضروف می‌شود.
   • تعویض مفصل می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
3. افرادی با آسیب‌های شدید مفصل زانو:
   • شکستگی‌های پیچیده یا آسیب‌های ناشی از تصادف یا ورزش که باعث تخریب مفصل شده‌اند.
   • در مواردی که بازسازی مفصل ممکن نباشد، جراحی تعویض مفصل بهترین گزینه است.
4. افرادی با درد مزمن و شدید:
   • بیمارانی که درد زانو آن‌ها حتی در حالت استراحت شدید است و با روش‌های دارویی یا فیزیوتراپی کاهش نیافته است.
5. بیمارانی با محدودیت حرکتی شدید:
   • افرادی که به دلیل آسیب یا بیماری زانو قادر به انجام فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله یا نشستن نیستند.
6. افرادی با تغییر شکل زانو:
   • تغییرات غیرطبیعی در شکل زانو، مانند انحراف یا خمیدگی غیرعادی، که باعث اختلال در عملکرد مفصل شده است.
7. کسانی که به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نداده‌اند:
   • بیمارانی که درمان‌هایی مثل دارو، تزریق کورتیکواستروئید، فیزیوتراپی یا کاهش وزن کمکی به کاهش علائم آن‌ها نکرده است.

چه کسانی نمی توانند جراحی تعویض مفصل زانو انجام دهند؟

تعویض مفصل زانو برای همه مناسب نیست. در شرایط زیر، ممکن است این جراحی توصیه نشود:

• عفونت فعال در بدن یا اطراف مفصل زانو.
• مشکلات جدی قلبی یا ریوی که خطر جراحی را افزایش می‌دهند.
• چاقی مفرط که می‌تواند طول عمر پروتز را کاهش دهد.
• افرادی با فعالیت‌های سنگین کاری که ممکن است مفصل مصنوعی را دچار فرسودگی زودرس کنند.

 سوالات متداول تعویض مفصل زانو

نتیجه گیری

تعویض مفصل زانو یک روش درمانی با جراحی پیشرفته و ایمن است که به افرادی که با درد مزمن و محدودیت حرکتی زانو مواجه هستند، امکان بازگشت به زندگی فعال و بدون درد را می‌دهد. انتخاب این روش باید با مشورت پزشک متخصص، ارزیابی دقیق شرایط بیمار، و بررسی تمامی گزینه‌های درمانی انجام شود. با رعایت توصیه‌های پزشک پس از عمل و انجام تمرینات توان‌بخشی، می‌توان نتایج مطلوبی از این جراحی به دست آورد و به زندگی با کیفیت بالاتر بازگشت.