خونریزی مفصل زانو یکی از مشکلات جدی و دردناکی است که ممکن است به دلایل مختلفی مانند ضربه، آسیب‌دیدگی‌های ورزشی، بیماری‌های زمینه‌ای مانند هموفیلی یا حتی عوارض جراحی بروز کند. این وضعیت که در اصطلاح پزشکی به آن “همارتروز” گفته می‌شود، می‌تواند منجر به تورم، درد شدید، محدودیت حرکتی و حتی آسیب‌های بلندمدت به مفصل شود.
در این مقاله قصد داریم به‌صورت جامع درباره علل، نشانه‌ها، راهکارهای تشخیص، درمان و پیشگیری از خونریزی مفصل زانو صحبت کنیم و اطلاعات کاربردی در اختیار بیماران و همراهان آنان قرار دهیم.
همارتروز زانو چیست؟
همارتروز زانو به تجمع خون در داخل فضای مفصل زانو گفته می‌شود که در پی آسیب‌دیدگی‌هایی مانند پارگی رباط، شکستگی داخل مفصل یا ضربه شدید به زانو رخ می‌دهد. این وضعیت باعث تورم سریع، درد، احساس گرما و محدودیت حرکتی در زانو می‌شود و در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند به آسیب‌های مفصلی بلندمدت منجر شود. تشخیص و تخلیه سریع خون از مفصل برای جلوگیری از عوارض ضروری است.
اگر می‌خواهید اطلاعات دقیق‌تر و تخصصی‌تری درباره همارتروز زانو داشته باشید، یا نیاز به مشاوره مستقیم با یک پزشک باتجربه در این زمینه دارید، می‌توانید با دکتر امیرحسین مجدی ،متخصص ارتوپدی و بهترین جراح تعویض مفصل زانو در تهران تماس بگیرید. ایشان با سال‌ها تجربه در انجام جراحی‌های مفصل و توانبخشی پس از آن، می‌توانند راهنمایی‌های لازم را متناسب با شرایط بدنی شما ارائه دهند. برای هماهنگی وقت مشاوره، لطفا با شماره‌های زیر تماس بگیرید:
علت‌های اصلی خونریزی مفصل زانو
خونریزی در مفصل زانو می‌تواند به دلایل گوناگونی اتفاق بیفتد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
1. آسیب‌های تروماتیک
شایع‌ترین علت خونریزی مفصلی، آسیب‌های مستقیم یا غیرمستقیم به ناحیه زانو است. این آسیب‌ها در اثر حوادثی مانند تصادف، سقوط از ارتفاع یا فعالیت‌های ورزشی شدید رخ می‌دهند. پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL)، پارگی منیسک یا شکستگی‌های داخل مفصلی می‌توانند باعث پاره شدن رگ‌های کوچک داخل مفصل و نشت خون شوند.
2. بیماری هموفیلی
در افراد مبتلا به هموفیلی، خون توانایی لخته‌شدن مناسب را ندارد. به همین دلیل، حتی یک فشار جزئی به مفصل زانو ممکن است منجر به خونریزی شدید درون آن شود. خونریزی‌های مکرر مفصلی در بیماران هموفیلی می‌تواند باعث تغییرات تخریبی و ناتوان‌کننده شود.
درباره لخته شدن خون بعد تعویض مفصل زانو بیشتر بدانید.
3. مصرف داروهای رقیق‌کننده خون
افرادی که به‌دلایل قلبی یا عروقی، داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین، آسپرین یا ریواروکسابان مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خونریزی داخل مفصل هستند.
4. جراحی‌های زانو
در برخی موارد، پس از عمل جراحی مانند عمل تعویض مفصل زانو، آرتروسکوپی یا اصلاح رباط، به‌دلیل تحریک بافت‌ها یا آسیب به رگ‌های کوچک، خونریزی در مفصل رخ می‌دهد.
5. بیماری‌های التهابی مزمن
بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس ممکن است موجب آسیب به عروق ریز داخل مفصل و در نتیجه خونریزی شوند.
علائم خونریزی مفصل زانو
شناخت نشانه‌های اولیه خونریزی مفصل زانو به تشخیص سریع و جلوگیری از عوارض بیشتر کمک می‌کند. علائم معمول شامل موارد زیر است:
- درد ناگهانی و شدید در زانو
- تورم قابل توجه که به‌سرعت افزایش می‌یابد
- احساس گرما در ناحیه زانو
- کاهش دامنه حرکتی
- تغییر رنگ پوست اطراف مفصل (قرمزی یا کبودی)
- قفل شدن مفصل یا احساس گیر کردن هنگام حرکت
تشخیص خونریزی مفصلی چگونه انجام می‌شود؟
پزشک برای تشخیص خونریزی مفصل زانو از ترکیبی از معاینه بالینی، تصویربرداری و روش‌های تشخیصی استفاده می‌کند:
معاینه فیزیکی
ارزیابی میزان تورم، درد، حساسیت به لمس و دامنه حرکتی اولیه.
سونوگرافی
ابزار غیرتهاجمی و سریع برای مشاهده مایع یا خون تجمع‌یافته در مفصل.
ام‌آر‌آی (MRI)
بهترین روش تصویربرداری برای بررسی جزئیات آسیب‌دیدگی داخلی مفصل و رباط‌ها.
آسپیراسیون مفصلی
در این روش، پزشک با استفاده از سرنگ، مایع داخل مفصل را بیرون کشیده و بررسی می‌کند که آیا خون در آن وجود دارد یا نه. این آزمایش علاوه بر تشخیص، گاهی جنبه درمانی نیز دارد.
درمان خونریزی مفصل زانو
درمان این مشکل بسته به علت، شدت خونریزی و وضعیت کلی بیمار متفاوت است. اما به‌طور کلی، مراحل درمان شامل موارد زیر است:
1. استراحت (Rest)
کاهش فعالیت و بی‌حرکت نگه‌داشتن زانو برای جلوگیری از تشدید خونریزی.
2. یخ‌درمانی (Ice)
استفاده از کمپرس سرد به کاهش التهاب و درد کمک می‌کند.
3. بستن زانو با باند فشاری (Compression)
برای کاهش تورم و کمک به جذب خون داخل مفصل مفید است.
4. بالا نگه‌داشتن پا (Elevation)
قرار دادن زانو بالاتر از سطح قلب، موجب کاهش تورم می‌شود.
5. داروهای ضد التهاب و مسکن
تجویز ایبوپروفن یا سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای کنترل درد و التهاب.
6. خارج کردن خون از مفصل (آرتروسنتز)
در مواردی که حجم خون زیاد باشد، پزشک با سوزن و سرنگ خون را از مفصل خارج می‌کند تا فشار کاهش یابد و بهبودی سریع‌تر صورت گیرد.
7. درمان علت زمینه‌ای
در بیماران هموفیلی یا مصرف‌کننده داروهای ضد انعقاد، درمان تخصصی و کنترل داروها اهمیت دارد.
عوارض احتمالی خونریزی زانو
اگر خونریزی مفصل زانو درمان نشود، عوارض جدی ایجاد می‌شود:
- آسیب به غضروف و مفصل
- کاهش دامنه حرکت زانو
- تشکیل بافت فیبروزه و چسبندگی مفصل
- آرتروز زودرس
- بروز دردهای مزمن و غیرقابل‌کنترل
پیشگیری از خونریزی مفصلی
با رعایت برخی نکات می‌توان احتمال بروز این مشکل را کاهش داد:
- کنترل منظم قند خون، فشار خون و داروهای رقیق‌کننده
- اجتناب از فعالیت‌های شدید و ضربه‌زا برای افراد پرخطر
- استفاده از محافظ زانو در حین ورزش
- پیروی از دستورات پزشک پس از جراحی
- درمان سریع بیماری‌های التهابی مانند آرتریت یا لوپوس
نتیجه گیری
خونریزی مفصل زانو اگرچه وضعیتی نگران‌کننده است، اما با آگاهی و پیگیری به‌موقع، قابل مدیریت و درمان خواهد بود. شناخت علائم هشداردهنده، مراجعه سریع به پزشک و رعایت دقیق مراقبت‌های پزشکی، کلید پیشگیری از آسیب‌های بلندمدت مفصلی است. اگر سابقه بیماری زمینه‌ای مانند هموفیلی یا مصرف داروهای خاص دارید، اهمیت این آگاهی دوچندان می‌شود. سلامت مفاصل، به‌ویژه زانو، نقش مهمی در کیفیت زندگی دارد، پس باید با دقت از آن مراقبت کرد.
